Kursy i programy
Każda placówka oświatowa oferująca kontynuację nauki po szkole średniej oferuje różne kursy. Studenci mogą wybrać kilka niezależnych kursów i samodzielnie skompletować program studiów kończący się egzaminem. Można również zdecydować się na gotowy program, gdzie dobór kursów jest narzucony. Każdy program kończy się egzaminem. Jednak decydując się na niezależne kursy, trzeba samodzielnie dobrać te, które będą przygotowywały do egzaminu końcowego. Zapisując się do programu, student ma pewność, że będzie mieć miejsce na wszystkich kursach objętych danym programem. Wybierając tok studiów składający się z kursów niezależnych, trzeba zapisać się na każdy kurs i samemu zadbać o zdobycie na nim miejsca.
Studia stacjonarne, niestacjonarne czy zdalne?
Większość studentów studiuje dziennie (stacjonarnie). Takie studia obejmują 40 godzin nauki tygodniowo. Jednak studia można realizować również w innym trybie. Zwykle studenci, którzy nie uczą się w trybie dziennym, studiują zaocznie (w trybie niestacjonarnym w wymiarze połowy godzin trybu dziennego). Niektóre kursy można również realizować zdalnie. Studia zdalne oznaczają, że student uczy się w domu lub ośrodku edukacyjnym we własnej gminie. Ośrodki edukacyjne zatrudniają doradców edukacyjnych i zawodowych, którzy służą studentom pomocą i poradą. W przypadku niektórych kursów zdalnych konieczne jest uczestniczenie w kilku spotkaniach na uczelni.
Oceny i punkty w szkolnictwie wyższym
Wszystkie kursy na uczelniach wyższych umożliwiają zdobywanie punktów. Zaliczenie semestru w trybie dziennym umożliwia zdobycie 30 punktów, a całego roku 60 punktów. Program na poziomie podstawowym trwa zwykle trzy lata i umożliwia zdobycie 180 punktów. Jeśli student kontynuuje naukę przez kolejny rok lub dwa, uczestniczy w kursie na poziomie zaawansowanym. Może wówczas zdobyć kolejnych 60 lub 120 punktów.
Zaliczenie kursu – egzamin końcowy
Pod koniec kursu trzeba zdać egzamin – w formie ustnej lub pisemnej. Taki egzamin może również przyjąć formę pracy wykonywanej w domu. Czasami studenci zobowiązani są do wykonania zadania indywidualnie, w grupie lub napisania pracy. Na niektórych kursach trzeba także uczestniczyć w ćwiczeniach. Jeśli student nie ma możliwości wzięcia udziału w egzaminie we wskazanym terminie lub jeśli nie zda egzaminu za pierwszym razem, może podejść do poprawki.
Egzaminy dyplomowe
Po zaliczeniu wszystkich kursów student może wnioskować o dopuszczenie do egzaminu dyplomowego na uniwersytecie lub uczelni, gdzie studiował. Można przystąpić do trzech różnych egzaminów: ogólnego, artystycznego i zawodowego. Dostępne są dwa egzaminy ogólne na poziomie podstawowym:
- högskoleexamen (egzamin szkoły wyższej, po dwóch latach nauki),
- kandidatexamen (egzamin licencjacki, po trzech latach nauki).
Ponadto istnieją dwa egzaminy ogólne na poziomie zaawansowanym:
- magisterexamen (egzamin magisterski, po roku nauki),
- masterexamen (egzamin magisterski, po dwóch latach nauki).
Program nauki przygotowujący do wykonywania określonego zawodu kończy się egzaminem zawodowym. Na przykład kierunki takie jak pielęgniarstwo, inżynieria czy psychologia.
Wymagania dla kandydatów do szkoły wyższej
Aby móc studiować na uniwersytecie lub innej uczelni wyższej, trzeba spełnić określone podstawowe i dodatkowe wymagania określone dla danego kursu lub programu. Oznacza to, że trzeba posiadać pewne wykształcenie, aby móc wziąć udział w kursie lub programie szkoły wyższej.
Wymagania podstawowe
Uczestnicy każdego kursu lub programu muszą spełnić określone wymagania podstawowe. Aby móc studiować na uczelni oferującej wykształcenie wyższe w Szwecji, trzeba wcześniej zdać egzamin po kursie przygotowującym do studiów wyższych (rodzaj matury) w szwedzkiej szkole średniej lub gminnym ośrodku kształcenia dla dorosłych w Szwecji. Również osoby, które zdały egzamin zawodowy w szwedzkiej szkole średniej lub szkole dla dorosłych, mogą ubiegać się o przyjęcie na uczelnię wyższą. Jednak wymagana jest znajomość języka szwedzkiego: ukończona nauka na poziomie szkoły średniej w języku szwedzkim, zaliczony kurs języka szwedzkiego jako drugiego języka na poziomie 2 i 3 oraz języka angielskiego na poziomie 6. Jeśli kandydat ukończył szkołę średnią w innym kraju i zgodnie z tamtejszymi przepisami ma prawo do nauki w szkole wyższej, najprawdopodobniej będzie miał również prawo do podjęcia nauki na uczelni wyższej w Szwecji, jeśli spełni wymagania w zakresie znajomości języka szwedzkiego, angielskiego i matematyki.
Wymagania dodatkowe
Od kandydatów na większość kierunków wymaga się także spełnienia wymagań dodatkowych. Oznacza to w większości przypadków konieczność zaliczenia określonych przedmiotów na poziomie szkoły średniej, ale także czasami konieczność posiadania doświadczenia zawodowego, egzaminów zawodowych lub kursów na uczelni wyższej. Kandydaci na studia ekonomiczne zwykle muszą na przykład posiadać zaliczenie/egzamin z matematyki na poziomie rozszerzonym.
Uzupełnianie brakującego wykształcenia
Osoby, które nie spełniają wymagań dla kandydatów na wyższe studia, mogą uzupełnić swoje wykształcenie. Więcej informacji na ten temat można uzyskać w szkołach średnich, placówkach edukacji dla osób dorosłych lub uniwersytetach ludowych. Można także skorzystać z pomocy doradcy edukacyjnego.
Inne kompetencje uprawniające do studiów wyższych
Osoby posiadające określone umiejętności praktyczne mogą również podjąć naukę na uczelni wyższej mimo braku spełnienia wymogów formalnych. Takimi umiejętnościami praktycznymi są np. wiedza i doświadczenie zdobyte podczas kariery zawodowej, przynależności do stowarzyszeń, dłuższego pobytu za granicą oraz różnych kursów. Teoretycznie można udowodnić posiadanie umiejętności określonych w wymaganiach podstawowych i dodatkowych bez ukończenia szkoły średniej na podstawie zgromadzonego doświadczenia i wiedzy. Jednak w takim przypadku należy złożyć podanie o sprawdzenie umiejętności praktycznych na Antagning.se. Uwaga: składając podanie, należy także spełnić wymagania uniwersytetu lub szkoły wyższej, gdzie kandydat chciałby studiować. Może to oznaczać na przykład, że kandydat będzie zobowiązany do przesłania uczelni kopii swojego podania lub innych, potrzebnych im dokumentów. Wszelkie informacje znajdują się w witrynie danej uczelni.
Egzamin kompetencji (Högskoleprovet)
Kandydat spełniający wymagania przyjęcia na studia wyższe może zwiększyć swoje szanse zdobycia indeksu, podchodząc do egzaminu kompetencji.
Do takiego egzaminu może przystąpić każdy bez względu na obywatelstwo, pozwolenie na pobyt czy wiek, jednak trzeba posiadać dokument potwierdzający tożsamość. Egzamin jest dostępny tylko w języku szwedzkim.
Egzamin kompetencji składa się z ośmiu części i zawiera 160 pytań. Wszystkie części, oprócz egzaminu z rozumienia tekstu słuchanego, są w języku szwedzkim. Oznacza to, że kandydat, który posługuje się biegle językiem szwedzkim, będzie mieć większe szanse na wysoki wynik. Egzamin zawiera zadania, gdzie należy wykazać się myśleniem logicznym podczas rozwiązywania problemów matematycznych, zadania z rozumienia ze słuchu w języku angielskim, zadania z rozumienia tekstu czytanego w języku szwedzkim oraz zadania sprawdzające zakres słownictwa w języku szwedzkim. Egzamin organizowany jest dwa razy do roku. Informacje w języku angielskim na temat egzaminu kompetencji znajdują się tutaj: www.studera.nu.
Ubieganie się o przyjęcie na studia wyższe
Rada ds. szkolnictwa wyższego (Universitets- och högskolerådet, UHR) odpowiada wspólnie ze szwedzkimi uczelniami wyższymi za zapewnienie informacji na temat dostępnych kierunków oraz możliwości ubiegania się o przyjęcie na studia. W witrynie antagning.se można utworzyć konto użytkownika i za jego pośrednictwem zapisać się na różne kursy i programy na uczelni wyższej. Jeśli kandydat preferuje studia w języku angielskim, musi złożyć wniosek o przyjęcie za pośrednictwem strony www.universityadmissions.se.
Jeśli tożsamość kandydata jest chroniona, jego dane osobowe są objęte tajemnicą lub z innych powodów nie może złożyć podania o przyjęcie przez Internet, powinien skontaktować się z radą UHR, aby uzyskać pomoc.
Więcej informacji na ten temat znajduje się w witrynie www.studera.nu och www.antagning.se.
Termin składania podań
Okres składania podań na kursy i programy w języku szwedzkim i angielskim:
- nauka w semestrze zimowym – od 15 marca do 15 kwietnia,
- nauka w semestrze letnim – od 15 września do 15 października.
Osoby, które chcą kontynuować naukę latem, mogą skorzystać z kilku krótszych kursów. Ostatni dzień przyjmowania podań na kursy letnie to 15 marca.
Ważne daty i informacje na temat składania podań i przyjęć na studia wyższe znajdują się w witrynie Antagning.se. Również tam składa się podanie. Informacje dostępne są tylko w języku szwedzkim.
Okres składania podań na międzynarodowe kursy i programy realizowane tylko i wyłącznie w języku angielskim:
- nauka w semestrze zimowym – od 17 października do 15 stycznia,
- nauka w semestrze letnim – od 1 czerwca do 15 sierpnia.
Podanie należy złożyć za pośrednictwem witryny www.universityadmissions.se. Informacje dostępne są tylko w języku angielskim.
Pomoc doradcy edukacyjnego
Chcąc uzyskać pomoc w zakresie wyboru studiów wyższych, warto zasięgnąć porady doradcy edukacyjnego. Uczniowie szwedzkich szkół średnich mogą zwrócić się do szkolnego doradcy edukacyjnego. To samo dotyczy słuchaczy uniwersytetów ludowych lub gminnych szkół dla dorosłych. Każdy uniwersytet oraz szkoła wyższa mają również doradcę edukacyjnego opiekującego się studentami danej uczelni.
Osiągnięcia szkolne i selekcja kandydatów
O przyjęciu na uczelnię wyższą decydują osiągnięcia kandydata w zakresie wykształcenia. Mogą to być na przykład oceny ze szkoły średniej, wynik egzaminu kompetencji lub ocena z uniwersytetu ludowego.
Jeśli kandydatów jest więcej niż miejsc, przed zamknięciem listy przyjętych przeprowadzana jest selekcja. Osiągnięcia szkolne decydują o przydzieleniu kandydata do określonej grupy selekcyjnej. Jeśli kandydat ma więcej osiągnięć, które można uwzględnić, np. oceny ze szkoły i egzamin kompetencji, zostanie przydzielony do kilku grup jednocześnie. Im więcej osiągnięć szkolnych do uwzględnienia, tym większe szanse przyjęcia na wybraną uczelnię i wybrany kierunek.